‘Samen muren doorbreken’ was het thema van onze Week van de Radicale vernieuwing, afgelopen november. Datzelfde ‘muren doorbreken’ is de rode draad in Zicht op vernieuwing 5. ‘Zicht op vernieuwing’ is een publicatie van Radicale vernieuwing zorg, de landelijke vernieuwingsbeweging in de verpleeghuiszorg en zorg thuis.

In februari 2017 startte de beweging in de verpleeghuiszorg, die zich intussen heeft verbreed naar ook de zorg thuis. Daarnaast zijn vernieuwingsbewegingen ontstaan in de jeugdzorg, in de langdurige ggz en in het zorgonderwijs. In de publicatie over radicale vernieuwing in de zorg thuis en het verpleeghuis komen allerlei vernieuwers uit dat netwerk aan het woord. Waar wordt aan gewerkt? Wat is er bereikt? Waar staan we over een aantal jaar? De vijfde editie van Zicht op vernieuwing is net verschenen en onderaan dit artikel gratis te downloaden. Inspiratie voor het vernieuwen voor kinderen en jongeren!

Steeds opnieuw

De levens van kinderen en jongeren, en de ondersteuning die zij en hun ouders/naasten krijgen, zien er heel anders uit dan de levens van volwassenen en ouderen, en de zorg die zij krijgen. Toch zijn uitgangspunten en ontwikkelingen in de beweging in de verpleeghuis- en thuiszorg aanleiding geweest om ook radicale vernieuwing mogelijk te gaan maken voor kinderen en jongeren, die ondersteuning in hun leven nodig hebben.

Bij Radicale vernieuwing jeugdzorg gaat het overigens om een bredere vernieuwing dan alleen radicale vernieuwing van de jeugdzorg. Juist ook op alle andere plekken waar we kinderen en jongeren ondersteunen, is het nodig dat dat kan gebeuren op een manier die aansluit bij wat zij als individueel mens nodig hebben en belangrijk vinden. In plaats van dat zij vooral aan allerlei kaders en verwachtingen van buitenaf moeten voldoen, zoals nu vaak nog het geval is.

In de nieuwe publicatie ‘Zicht op vernieuwing 5’ vertellen mensen uit die beweging in heel uiteenlopende artikelen over de manier waarop zij de vernieuwing verder brengen. En over hoe zij vormen van zorg en zorgonderwijs bieden die waardevol zijn voor de mensen om wie het gaat. Samenwerken met anderen blijkt daarvoor ontzettend belangrijk. Samenwerken met directe collega’s, met andere partijen in de zorg, met het onderwijs, maar vooral met de mensen die zorg nodig hebben, met naasten en wijkbewoners. Steeds opnieuw de dialoog aangaan, het gesprek blijven voeren om doorgaand te kunnen werken aan wat er voor elk individu toe doet; daar draait het om.

Het grotere gemeenschappelijke doel

Zicht op vernieuwing 5 wil inspiratie bieden, zoals het dat eerder deed met de voorgaande publicaties. Weliswaar ligt de focus op de verpleeghuis- en thuiszorg, maar in de artikelen wordt duidelijk dat als we echt willen vernieuwen een veel bredere beweging nodig is. De vernieuwing moet uit de hele samenleving komen.

Menselijkheid, niet systemen voorop

Marthijn Laterveer, coördinator LOC Waardevolle zorg en initiatiefnemer Radicale vernieuwing vertelt in een van de video’s uit de publicatie dat veel mensen vermalen worden in systemen. “We hebben erg de neiging gehad dat zorgorganisaties je leven gaan bepalen, en ik zie nu de grote zoektocht met elkaar, van: hoe zorgen we dat we het weer gewoon gaan maken? Dat de mensen weer centraal staan. En we van daaruit organiseren wat er nodig is, in samenspel met naasten.”

“Voor mij is het allerbelangrijkste van de afgelopen jaren, dat wordt steeds duidelijker, dat we de neiging hebben om de zorg vanuit de zorg te benaderen, in plaats van vanuit het leven van mensen. Als we dat anders doen, en beginnen bij dat ieder mens zijn eigen leven heeft, zijn eigen context, zijn eigen waarden, zijn eigen naasten, zijn eigen kracht, dan komen we op een heel andere manier van organiseren dan we gewend zijn.”

Bekijk de video hieronder waarin Marthijn meer vertelt over wat hij de afgelopen vijf jaar in de beweging heeft zien gebeuren. Zo vertelt hij over de nieuwe rol die organisaties en hulpverleners kunnen spelen en wat de beweging Radicale vernieuwing daarin zoal kan betekenen.

Deuren open, anders naar wet kijken

In de verschillende artikelen is te lezen hoe er concreet gewerkt wordt aan zo een heel andere manier van ondersteunen van mensen. Zo openen veel zorgorganisaties de deuren, omdat zij vinden dat mensen met dementie óók het volste recht op vrijheid hebben. Bij Sensire hebben ze er aardig wat ervaring mee, bij Raffy | Lâle | De Leystroom staan ze nog aan het begin. Het leidt tot heel wat dilemma’s – voor alle betrokkenen. Een leerzaam onderwerp.

In 2021 onderzochten veertien deelnemers van de beweging hoe de implementatie van de Wet zorg en dwang bij kon dragen aan vrijheid en veiligheid, en daarmee aan het levensgeluk van cliënten. Dat leidde tot adviezen en aanbevelingen. Daar is ook een serie korte documentaires van gemaakt, die ook via de publicatie te bekijken zijn.

Publicatie

In het artikel ‘We zijn veel meer bij de kern gekomen’, gaan vier vernieuwers met elkaar in gesprek over de essentie van de beweging, zoals die in 2017 verwoord werd in een ‘droom’ en hun ervaringen in het netwerk de afgelopen jaren. Over het belang van die droom, relaties, wat mensen belangrijk vinden, het betrekken van naasten, aandacht voor medewerkers en tijd maken voor reflectie. Het artikel kan voor mensen uit de beweging in de ondersteuning van jeugd een laagdrempelig ingang bieden in de wereld van Radicale vernieuwing zorg.

De hele publicatie is hier te downloaden.