Voorbeelden in een recente uitzending van tv-programma Tegenlicht laten zien hoeveel méér mogelijk is met alle mensen en middelen waar we nu al over beschikken. We houden een systeem in stand dat tien miljard per jaar kost en waardoor honderdduizend mensen in de knel komen – zo komt naar voren in de uitzending. Net als verrassende oplossingen, die al op grotere schaal toegepast worden.

“Ik herinner me goed een huishouden dat wij hielpen. Die waren in de schulden gekomen.” Vertelt Albert Jan Kruiter, oprichter van het Instituut voor Publieke Waarden, in de uitzending. “Dat was een man met twee dochters, een tweeling. Die dochters hadden een hechtingsstoornis. En die man had een auto, die werd verkocht: het geld ging naar zijn schuldeisers. Maar die auto gebruikte hij om zijn dochters naar speciaal onderwijs te brengen. En om ze ’s avonds weer op te halen.”

Kruiter vervolgt: “Dan sprak hij met die meiden en nam hij de dag met ze door en daardoor werden zij weer een beetje rustig. En dan kwamen ze thuis en ging het goed. Maar hij had nu die auto niet meer, want die was verkocht.”

“Die man had een auto, die werd verkocht: het geld ging naar zijn schuldeisers. Maar die auto gebruikte hij om zijn dochters naar speciaal onderwijs te brengen.”

“In ruil daarvoor kreeg hij ‘leerlingenvervoer’. Dat betaalt de gemeente: een taxi. Die taxi kost zesduizend euro per jaar. Het taxicontract was zo geregeld dat die meiden iedere dag een andere taxichauffeur hadden. Dus die waren hun ritje met hun vader kwijt.”

“En navenant raakten ze in de stress, zaten huilend in de klas, sliepen slecht. De jeugdpsychiater had gezegd: Het gaat zo slecht, we gaan twee intramurale plekken voor hen regelen. Dat betekent dat ze in een zorginstelling komen te zitten.”

“De auto van die man had ongeveer zesduizend euro opgeleverd, wat naar zijn schuldeisers is gegaan. Dat leerlingenvervoer van de gemeente kostte ook al zesduizend euro. Dat betaalt dezelfde gemeente. Die twee intramurale plekken voor die meisjes zijn 75 duizend euro per stuk, per jaar. Dus als het systeem haar gang gaat, geven we daar met gemak anderhalf ton uit, als het niet meer is.”

“Om uiteindelijk eigenlijk tegen die man te zeggen: Jij hebt geen regie meer over je eigen leven. Maar we verwachten wel dat je zelfredzaam bent, samenredzaam, etcetera, etcetera. Terwijl hij iets heel basaals wilde, namelijk zijn eigen kinderen weer naar school brengen.”

Terug geregeld

“Dus voor deze meneer hebben we z’n auto terug geregeld. En dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat die meiden weer thuis konden blijven wonen en dat hij ze weer naar school bracht.”

“Daarmee voorkom je dus niet alleen dat je een huishouden uit elkaar trekt en meer schade produceert dan goed is, voor twee meiden die toch al in de problemen zitten. Je voorkomt ook dat er twee meiden op een plek komen te zitten in een intramurale setting die toch al overbelast is. En het aller- allerbelangrijkste: je werkt vanuit het perspectief van die vader, en geeft hem weer regie over zijn eigen leven terug. In dit geval kon dat vrij eenvoudig met een auto.”

100.000 huishoudens

“Onze schatting is dat er in Nederland honderdduizend huishoudens zijn, die ongeveer honderdduizend euro per jaar kosten. Het gaat om tien miljard euro, dat is geen klein bier: dat is tweederde van de hele politie, of het hele basisonderwijs.”

“Ja, dat hebben meer Nederlanders, een auto. Alleen het systeem vindt dat heel ingewikkeld om te produceren.” Hoe dat kan? En hoe het al anders kan? Drieduizend huishoudens zijn al op soortgelijke manieren als hierboven geholpen door het Instituut voor Publieke Waarden. Kijk verder in de video hieronder, in het interview met mede-oprichter Albert Jan Kruiter.